Zeytin hasadı nasıl yapılır ?

Yaz sonu sonbahar başlarında yaşanan en güzel hasatlardan biridir zeytin hasadı. Geçen sezon sonu hasadın hemen ardından yapılan sürme, budama, aşılama, ilaçlama ve sulamanın getirdiği bereket, alın teri.

Yaz döneminde yapılmış hazırlıklarla birlikte beklenen günlere gelindi. Peki zeytin hasadı nasıl yapılır ? 

Zeytin hasadı nedir ? Nasıl yapılır ?

Zeytin hasadı; bulunduğu yere, iklimine, bölgesine, konuma ve senesine göre değişim göstermekle birlikte eylül sonu başlayıp şubat sonuna kadar devam eden bir emeğin adıdır. Öncelikle sorfalık yeşil zeytin, sırasıyla erken hasat yağlık zeytinler, sofralık siyah zeytinler ve en son yağlık zeytinler toplanarak hasat dönemi tamamlanır.

Zeytin sahiplerini hasada hazırlıktan sonra en zorlayan konu zeytin hasadı nasıl yapılacağı oluyor. Tek tek elle toplama yöntemini seçenler, aslında hasat zamanını uzatsa da en kaliteli ürünleri alanlar oluyor. Bazı zeytin yağlarında bu durumu pazarlama konusu yapılır. Bu tarz bir tercihte nisan sonuna kadar hasat dönemi uzayan yerler olabiliyor.

Elle toplamanın dışında da son dönemde de ülkemizde kullanılan zeytin hasat makineleri kullanım alanlarını sürekli artıyor.

Hasat maliyeti %50’yi buluyor

Yemeklik zeytin de olsa yağlık da olsa hasatta yapılan masraflar tüm maliyetin %50’sine gelebiliyor. Bunun içinde tabi ki en yüksek paydayı işçilik alıyor. Zeytin dönemine göre de maliyetler içindeki ağırlığı değişebiliyor.

Rakip ülkelerde hasat maliyetlerini azaltan hasat makineleri sayesinde hem daha ucuza hasat tamamlanmış oluyor, hem de ihracat yapabilecekleri fiyatlara erişebiliyorlar. Bizde durum pek de böyle değil, hasat makineleri yeni yeni yaygınlaşıyor.

Hasatta uzmanlık “Zamanla” gelir

Zeytin hasadında verimi etkileyen, kazancı artıran diğer kritik nokta ise “zamanlama”. Yöntem ve zamanlama hatası yapılan hasatlarda ister istemez verim ve kalite kaybı yaşanıyor. Yemeklik salamura zeytin hasadında dikkat edilmezse verim ve kalite, yağlık zeytinlerde ise yağ verimi ve asit yükselmesi şeklinde sonuçlanıyor.

Yemeklik yeşil zeytin hasadı için zeytinlerin sarı-yeşil renge sahip olması gerekmektedir. Bunu da takvim olarak eylül ekim aylarında sağlanmış olmaktadır.  Tip olarak normal boyutlarına erişen zeytinin, sertliğini az da olsa kaybederek yumuşamış sayılabilir. Yemeklik siyah zeytin için kasım, aralık ayında hasat yapılmalıdır.

Yağlık zeytin için yeşil zeytin görünümünden elle tutulduğunda yumuşamış ve hafif bir sıkmada suyu ve yağı çıkan bir noktaya gelmişse zamanlama size bu iş oldu demiş oluyor.

Burada belirtilenler zeytinin cinsine göre de şekillense de yemeklik ve az asitli bir zeytinyağı tercih edilirse zeytini yeşilken sıktırmanız çok daha doğru olacaktır. Bu durumda tek eksi noktası yağ biraz acı olabilir.

Peki hasat nasıl yapılmalıdır?

Hasadı elle, sırıkla, tarakla, mekanik çırpıcılarla, vibratörlerle, pnöm çırpıcı ve gövde sarsıcı makinelerle yapabilirsiniz. Araziye ve size bağlı olarak yapılan tüm hasadın can alıcı noktası en büyük özveri ve dikkati gerektiriyor.

Zeytin hasadını hangi usul ve yöntemlerle yapılacağı şüphesiz ağaç sayısından, ağaç türüne, yaşına, arazinin yapısına, dikim özelliklerine, imkanlarınıza, bütçeye, zamanlamaya, zeytin türüne, hangi amaçla kullanacağına kadar pek çok unsur etkili olmaktadır. Yazımızda da belirttiğimiz gibi modern tekniklere hızlı bir şekilde geçilmelidir.

Zeytin hasat takvimi

Zamanlama‘daki takvim nisan ayında budamayla başlıyor. Ağaç bakımı sonrası tomurcuklanan dallar mayıs ayında çiçek açmış olacaklar. Haziran ortasına dek çiçek açmaya devam eden zeytinler, temmuz ortasına kadar çiçekleri dökerek çekirdek oluşumu olmaktadır. Ağustos sonuna doğruda hasat zamanının geldiğini gösterir şekilde zeytinler yağ tutmaya başlamış olmaktadırlar.

Zeytin hasadına dair tavsiyeler

-Zeytin hasadında gözden kaçırılmayacak aletlerden biri de yaygıdır. Ne zaman yapıldığından bağımsız olarak zeytinin toprakla teması kaçınılmalı her zaman yaygı kullanılmalıdır.

-Elle veya makine kullanımı yapılmadığı zaman kullanılan sırıkla veya sopa ile ağacı döverek zeytin hasadı yapılmasından vazgeçilmeli. Ağacı küstüren bu yöntem, filizlere ve genç sürgünlere ciddi zararlar vermektedir. Bu da zeytinin var -yok yılını etkiler.

-Sofralık zeytin hasadında dalı sıyırarak uygulama yapılmamalıdır. Bu şekilde kovaya, sepete veya önlüğe toplanarak zeytinin yere düşerek zedelenmesinin önüne geçilebilir.

-Zeytin hasadın amacına uygun olarak doğru zaman dışında olgunlaşmadan toplanmamalıdır.

-Yeni dikim yapılacak zeytinliklerde maliyet düşürmek amacıyla mekanik yöntemler kullanılacaksa mekanik hasada uygun ekim yapılmalıdır.

-Mekanik yöntemlerin yanlış tatbiki ağaçta hasar bırakabilir, dikkat edilmeli.

Kalite seviyesini tutturmak için verimden vazgeçmek olmuyor. Zeytin hasadında da en önemli açılardan biri de kalite arttıkça verim düşüyor oluşu. Zeytinin sırıkla dövülerek toplanması terk edilerek modern yöntemlerle hasat yapılmalıdır.Bu eski yöntem rekolteyi negatif etkilemekte, zeytin ve zeytinyağının kalitesini de düşürmektedir.

Zeytinyağı kalitesine etki eden unsurlar ; zeytinin olgunluk derecesi yüzde 50, hasat tekniği yüzde 30, saklama şekli ise yüzde 5 oranında etkide bulunmaktadır. Bu nedenle Türk zeytin ve zeytinyağının sadece yanlış hasat yüzünden uğradığı kalite ve imaj kaybı ciddi boyutlara ulaşmaktadır.

Aile işletmeleri olarak kümelenmiş zeytin bahçesi sahipliğinde kooperatif mantığı ile ortak alım yapılmalı, hasat zamanı maliyetleri aşağı indirilmesi sağlanmalıdır.